“Bijen dood door zachte winter”, “massale sterfte” en meer van dergelijke onheilspellende koppen stonden er te lezen boven de artikelen in de kranten over de stand van zaken in de bijenstallen na de winter. Dergelijke berichten zijn in het voorjaar inmiddels een terugkerend verschijnsel. De winter is voorbij en de (weinig hoopgevende) balans wordt weer eens opgemaakt. Dit jaar wordt de zachte winter als voornaamste oorzaak gezien. De bijen vlogen uit, maar er was niets te halen. Maar de wintervoorraad werd daardoor meer dan gewoonlijk aangesproken. Daarnaast de bekende oorzaken als de varroa destructor (!), de pesticiden, het veelvuldig openen van de kasten, het gebrek aan voldoende drachtbloemen en in samenhang daarmee: de overdaad (om niet te zeggen de wildgroei) aan (gedomesticeerde) bijenvolken. Imkeren is immers “hip” geworden.
Iedere keer als wij ons bij de kasten op het Wasven laten zien klinkt de vraag hoe het er mee staat “want het gaat slecht met de bijen”. Wanneer we een vergelijking maken met de soms desastreuse sterfte bij collega’s valt de schade mee. Wij beginnen dit seizoen met vier gezonde volken (naar het zich liet aanzien), maar we gingen de winter in met zes volken. Twee verloren dus. Maar daar kunnen kanttekeningen bij geplaatst worden. Eén van de volken had wespen in de kast gehad. Ze konden er vrijelijk in en uit. Meestal is dit een teken dat het een zwak volk is. Voor ons was het dus al de vraag of ze het zouden kunnen redden. Daar leek het overigens wel lange tijd op. De andere kast werd bevolkt door een zwerm van buiten. Een (gratis) zwerm (een bijenvolk kost 100 euro bij telers) is mooi meegenomen zou je zeggen, maar na dit jaar zal er geen “vreemd volk” meer in onze kasten gehuisvest worden. Je weet namelijk nooit wat je in huis haalt. Dat bleek ook het geval met dit volk. Bij nader onderzoek bleek dat er van alles mee aan de hand te zijn te zijn. Zoals een verkort achterlijf en misvormde vleugels. Een schrale troost dus dit sterven, want de aanblik van een gestorven volk (de bijen zitten meestal dicht bij elkaar alsof ze samen de dood afgewacht hebben) blijft aangrijpend.
Dit jaar willen we ons “wapenen” tegen mogelijke wintersterfte tijdens de komende winter met het opkweken van eigen volken. Daarover later meer.
Tot besluit: naast de terugblik is er ook een vooruitblik aan de hand van onderzoeksresultaten. In het maandblad van de NBV (Nederlandse Bijenhoudersvereniging) staat een overzicht van de sterfte in Nederland tijdens de laatste drie jaar. Opgedeeld naar postcodes en kleuren en daaraan gekoppeld het stervingspercentage. Rood voor minder dan 25%, oranje voor tussen de 15 en 25%, groen voor minder dan 15%. Eindhoven en omstreken is nog groen. Maar is binnen enkele jaren een soort van eiland geworden, terwijl het groen in het seizoen 2020/2021 landelijk gezien nog overheersend was.
Jack Verhulst.
Cathy Grootenboer.
