Hagelwitte was
Deze foto werd gemaakt op het veld tegenover het Wasven. Boven op de kast liggen door de bijen zelfgemaakte honingraten of ‘ramen’. Let op de hagelwitte was. Zo ziet bijenwas er in het echt uit. Meestal worden er kunstraten gebruikt. Deze raten dienen als basis en worden door de werkbijen verder uitgebouwd voor de opslag van honing, stuifmeel. Bij kunstraten wordt de basis dus door de mens bepaald. Maar niet de vorm.
Wiskundig vermoeden
De honingraat wordt gezien als een bouwkundig meesterwerk. Wiskundigen vermoedden al eeuwenlang dat regelmatige zeshoeken het meest geschikt zijn om met zo min mogelijk materiaal een zo groot mogelijke constructie van gelijke cellen te maken; geschikter dan vierkanten, gelijkzijdige driehoeken, of welke vorm maar ook. Maar ze konden niet goed verklaren waarom.
Pas in 1999 leverde Thomas Hales het wiskundige bewijs voor wat hij het ‘honingraatvermoeden’ noemde. Hij liet zien dat regelmatige zeshoeken inderdaad het meest geschikt zijn om een ruimte in gelijke delen te verdelen met zo min mogelijk bouwmateriaal.
Met zeshoekige cellen maken bijen met een minimale hoeveelheid was een sterke, lichtgewicht honingraat, waarin een maximale hoeveelheid honing opgeslagen kan worden. Een knap staaltje architectuur. Ingenieurs gebruiken de honingraat als voorbeeld om constructies te maken die tegen een stootje kunnen en de ruimte goed benutten. Zo worden er panelen met een honingraatstructuur gebruikt om vliegtuigen te bouwen die sterker en lichter zijn en daardoor minder brandstof verbruiken.
Natuurlijk bestrijdingsmiddel
De afmetingen van een cel variëren van 2 tot 5 mm. Door het gebruik van de kunstraten wordt de grootte van de cellen beïnvloed. De mens zou de mens niet zijn als dit niet met een bepaald doel gebeurde. Grotere cellen, grotere bijen, meer opbrengst. Inmiddels worden hier in imkerkringen vraagtekens bij gezet. Kleinere bijen bieden de mogelijkheid om meer bijen op een raam te huisvesten en dat is bevorderlijk voor de warmtehuishouding. Zeker in de winter van levensbelang. Maar wat bleek: de gevreesde varroamijt houdt niet van deze knusse warmte! En werken kleinere cellen als een natuurlijk bestrijdingsmiddel. Dus gaan er steeds meer stemmen op om terug te ‘evolueren’ naar de kleinere bij.
foto: Cathy Grootenboer
tekst: Jack Verhulst
juli 2020.
